Bestaat hij of niet?
Dat is de vraag waar velen zich mee bezig houden. De kwestie komt voort uit de immer omstreden handel en wandel van prins Bernard, gemaal van Juliana, en de rol die hij gespeeld heeft in de oorlog, het met nog vele vragen omgeven Englandspiel, de mislukte operatie Market Garden (slag om Arnhem)en de mystiek van het hele oorlogsgebeuren in het algemeen.
Bernard die tijdens leven ontkende buitenechtelijke kinderen te hebben bleek na zijn dood toch 2 dochters als zodanig te onderhouden.
Bernard is altijd een levensgenieter geweest en een rasopportunist. In april 1942 zouden Bernard en Juliana een brief gestuurd hebben naar Adolf H. te B. in Duitsland met het aanbod Nederland namens hem te besturen. Als stadhouders. Een oude familitraditie in ere herstellen.
De discussie tussen de historici, Oranjeklanten, Rijksvoorlichtingsdiens, journalisten en schrijvers lijkt zich te concentreren op de authenticiteit. Het origineel is nooit gevonden. Niet zo gek want de ontvanger is in zijn bunker ten onder gegaan en vele archieven zijn vernietigd. Het kan natuurlijk zijn dat een afschrift bij de spionagediensten is beland.
Mijn inschatting is dat er nooit een afschrift van de brief zal worden gevonden en dat we het zullen moeten blijven doen met mensen die verklaren hem gezien en gelezen te hebben. In leven zijn de meesten niet meer.
Afgezien van de vraag of de Stadhoudersbrief geschreven, verstuurd en ontvangen is vind ik het interessant na te gaan of het in theorie in de tijd genomen heel erg gek zou zijn geweest. Daar waar het NIOD (RIOD) zegt dat het onaannemelijk zou zijn gezien het feit dat Bernard en Juliana toen in Canada waren en zeer vriendschappelijke betrekkingen onderhielden met de VS en de geallieerden lijkt het mij nog niet zo vreemd dat zoiets gebeurd kan zijn.
De Oranjes waren na de inval in mei vertrokken uit het land samen met de regering aldus een machtsvacuum achterlatend waarvan de Nazi's maximaal geprofiteerd hebben. In Denemarken en België bleven de monarchen op hun post. Dit maakte het voor de legalistische Nazi's moeilijker om misdadige regels ten uitvoer te leggen.
Het kan dus best zo zijn dat Bernard en Juliana gedacht hebben dat het beter was terug te keren en op die manier het juk van de Duitsers te verlichten voor het Nederlandse volk. Dit is geen gekke gedachte.
Daarnaast is het zo dat in het voorjaar van 1942 de nederlaag van Hitler-Duitsland nog ver weg was. In Rusland waren de offensieven weer begonnen en een 2e front van de geallieerden was nog ver weg. Ook vanuit Engeland en de VS zijn altijd diplomatieke verbindingen gebleven met Duitsland met als optie een vrede/wapenstilstand aan het westfront om de oorlog tegen de Bolsjewieken succesvol te kunnen beeindigen.
Ook voor de geallieerden zou het dus van belang kunnen zijn geweest in Nederland (met zijn havens) een voor alle partijen acceptabel bewind te installeren.
Het is ook mogelijk dat de brief georkesteerd is door de Geallieerden om erachter te komen of er onderhandelingsruimte was.
Al met al er waren in april 1942 goede redenen om Adolf Hitler eens te benaderen met een ideetje. Het ligt dan voor de hand dat Adolf hier geen tijd voor had, het hele idee van Bernard en Juul onzin vond maar de zaak door heeft gespeeld naar de diplomaten en geheime dienst.
Waar in april 1942 een dergelijke brief van Bernard en Juul te begrijpen en eventueel te verdedigen zou zijn wordt hij in een later stadium van de oorlog (en daarna) compromiterender toen de ware aard van de Nazi's ten volle bekend werd. En dan wil je het liever niet weten.
Die reputatieschade kon het koningshuis zich in de restauratieperiode van na de oorlog niet veroorloven. Net als vele andere zaken kan het zijn dat deze, ook door de betrokkenheid van Juul, met de mantel der polderliefde bedekt is. En waarom ook niet het was niet handig en tot op zekere hoogte goed bedoeld net als het bouwen van een villa ergens in donker Afrika.
Het leven gaat verder en de koeien moeten worden gemolken.
